اسناد و مدارک حمل بین المللی کدامند؟ کاربرد و انواع

اسناد و مدارک حمل بین المللی در قلب معاملات تجاری بین المللی قرار دارند. این اسناد توسط خطوط کشتیرانی، خطوط هوایی، شرکت های حمل و نقل بین المللی، راه آهن، شرکت های باربری یا شرکت های لجستیک صادر می‌شود.

اسناد حمل و نقل به شرکت حمل و نقل و جابجایی، سوابق حسابداری تراکنش، دستورالعمل های مربوط به مکان و نحوه ارسال کالا و بیانیه‌ای که دستورالعمل های حمل و نقل را ارائه می‌دهد.

برای هر نوع مرسوله، یک نوع سند حمل (CMR برای حمل و نقل جاده‌ای، بارنامه و …) وجود دارد. کالاهایی که در واحدهای حمل و نقل چند وجهی (عمدتا کانتینرها) حمل می‌شوند از سندی به نام بارنامه چند وجهی فیات (FBL) استفاده می‌کنند. مسئولیت مدیریت و پردازش اسناد حمل و نقل بستگی به شرایط فروش (اینکوترمز) مورد توافق طرفین دارد.

در زیر اسناد اصلی حمل و نقل را شرح می‌دهیم و هر یک را توضیح می‌دهیم. برای چه استفاده می‌شود؟ چه کسی آنها را تامین می‌کند؟ و مخاطبان آنها چه کسانی هستند؟

اسناد و مدارک حمل بین المللی

اسناد حمل بین المللی CMR – (Consignment Note)

سند حمل و نقل CMR یک بارنامه بین المللی است که توسط رانندگان، اپراتورها و حمل کنندگان به طور یکسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. و مسئولیت ها و تعهدات طرفین قرارداد برای حمل کالا از طریق جاده در سطح بین المللی را کنترل می‌کند.

حامل معمولاً فرم را تکمیل می‌کند، اما فرستنده – به عبارت دیگر، صادرکننده – مسئول صحت اطلاعات است. و باید هنگام جمع آوری کالا، فرم را امضا کند. گیرنده همچنین فرم را هنگام تحویل امضا می‌کند، که برای تأیید تحویل و توجیه پرداخت برای خدمات خود توسط شرکت حمل کننده ضروری است.

سند حمل و نقل CMR یک سند مالکیت نیست و بنابراین غیرقابل مذاکره است.

این سند توسط صادرکننده و حامل تهیه شده و خطاب به واردکننده و فرستنده است.

سند CMR – (Consignment Note)  در اسناد و مدارک حمل بین المللی

مهمترین اطلاعات مندرج در بارنامه کامیون به شرح زیر است:

• نام و آدرس فرستنده کالا یا نماینده آن
• نام و آدرس شرکت حامل
• نام و آدرس گیرنده کالا
• تاریخ صدور و تاریخ ارسال
• تاریخ و محل بارگیری در مبدا و همچنین تاریخ و محل تحویل در مقصد
• وزن خالص و ناخالص محموله
• هزینه های مربوط به حمل و نقل و گمرک و…
• مشخصات محصول از نظر ابعاد، نوع پکینگ، نوع محصول، تعداد و علائم روی آن
• ذکر کنید که آیا انتقال از یک کامیون به کامیون دیگر ضروری است یا خیر؟
• پیوست اسناد حمل و نقل

بارنامه B/L

بارنامه B/L سندی است که توسط نماینده متصدی حمل‌ونقل برای فرستنده صادر می‌شود. که توسط ناخدا، نماینده یا مالک کشتی امضا می‌شود و مدارک کتبی دریافت کالا (محموله)، شرایط حمل (قرارداد حمل) و تعهد به تحویل کالا در بندر مقصد تعیین‌شده توسط فرستنده را ارائه می‌کند.

بنابراین بارنامه هم دریافت کالا و هم قرارداد تحویل آن به عنوان بار است. بارنامه ها انواع مختلفی دارند. و مقررات متعددی به عنوان گروهی از اسناد حمل و نقل در مورد آنها اعمال می‌شود.

به دلیل اینکه سند قابل معامله است، بارنامه ممکن است در حین حمل و نقل، ظهرنویسی شده و به شخص ثالث منتقل شود.

این سند توسط شرکت حمل و نقل تهیه می‌شود. و خطاب به صادرکننده، شرکت حمل و نقل از طریق نماینده خود و واردکننده می‌باشد.

AWB – بارنامه هوایی

Air Waybill یک سند حمل و نقل غیرقابل مذاکره است. که حمل بار از فرودگاه به فرودگاه را پوشش می‌دهد.

بارنامه هوایی باید یک گیرنده کالا (که می‌تواند خریدار باشد) را نام ببرد. و نباید «سفارش» و/یا «تأیید» شود، زیرا مالکیت کالا نیست. از آنجا که غیرقابل مذاکره است و نشان دهنده مالکیت کالا نیست، به منظور حفظ کنترل کالاهایی که پول نقد از قبل پرداخت نشده است، فروشندگان اغلب حمل و نقل هوایی را به نمایندگی های فروش یا حمل و نقل خود در کشور خریدار ارسال می‌کنند.

بارنامه هوایی قابل مذاکره نیست. فقط نشان دهنده پذیرش کالا برای حمل و نقل است.

این سند توسط آژانس حمل و نقل یاتا یا خود شرکت هواپیمایی تهیه شده و خطاب به صادرکننده، شرکت هواپیمایی و واردکننده است.

*بارنامه هوایی AWB  در اسناد و مدارک حمل بین المللی

AWB – بارنامه هوایی، در جهت های زیر مهم است:

• رسید کالا برای ارسال است.
• قرارداد حمل را مشخص می‌کند.
• قبض حمل و نقل است. طبق قرارداد می‌توان این بار را در مبدا و یا در مقصد مشخص در پست هوایی پرداخت کرد.
• راهنمایی در مورد نحوه حمل و نقل کالا توسط مسئولین حمل و نقل (یعنی نحوه حمل و نگهداری کالا و ارسال و تحویل آن توسط کارکنان هواپیمایی است).
• در صورت درخواست بیمه حمل و نقل توسط فرستنده کالا، گواهی بیمه می‌باشد.

بارنامه چندوجهی FBL – ( MULTIMODAL BILL OF LADING FBL)

FBL نوعی اسناد حمل و نقل بین المللی است که دو یا چند نوع حمل و نقل مانند حمل و نقل جاده‌ای و دریایی را پوشش می‌دهد.

همچنین به عنوان یک قرارداد برای حمل و نقل و دریافت کالا استفاده می‌شود.

بارنامه چندوجهی هنگامی که “به سفارش” صادر می‌شود دارایی کالا است و بنابراین قابل مذاکره است.

به عنوان یک قاعده، بارنامه های چندوجهی اسناد قابل مذاکره نیستند.

فقط فورواردرهای مجاز ثبت شده در فیاتا (فدراسیون انجمن های حمل و نقل بین المللی) می‌توانند این سند را صادر کنند. خطاب به صادرکننده، اپراتور حمل و نقل چندوجهی در کشور مقصد و واردکننده است.

گواهی بیمه باربری (CARGO INSURANCE CERTIFICATE)

گواهی بیمه باربری سندی است که نوع و میزان پوشش بیمه‌ای یک محموله خاص را نشان می‌دهد. شامل نام شرکت بیمه و شرایط پوشش می‌باشد.

ارائه اصل گواهی بیمه باربری هنگام تشکیل پرونده الزامی است. کپی مدارک مورد نیاز برای حمایت از ادعای بیمه، از جمله بیمه نامه یا گواهی، بارنامه، فاکتور، پکینگ لیست و گزارش بازرسی (معمولاً توسط نماینده خسارت تهیه می‌شود).

علاوه بر این اسناد حمل که توسط شرکت های حمل و نقل تهیه و مدیریت می‌شود، لازم است به سه سند دیگر تهیه شده توسط صادرکننده که همراه کالا در حین حمل و نقل هستند، اشاره کرد: فاکتور تجاری بین المللی، پکینگ لیست و برگه تحویل.

فاکتور تجاری بین المللی (INTERNATIONAL COMMERCIAL INVOICE)

فاکتور تجاری بین المللی یک سند اداری است که شامل کلیه اطلاعات مربوط به فروش بین المللی می‌باشد. اقلام، مقدار، قیمت محصولات/خدمات فروخته شده، شرایط تحویل و پرداخت، و همچنین مالیات ها و سایر هزینه هایی که ممکن است در فروش لحاظ شود در یک فاکتور تجاری بین المللی به تفصیل آمده است.

واردکننده با اصل فاکتور تجاری بین‌المللی، مبلغ پرداختی، به چه کسی و روش پرداخت توافقی را به سازمان مالیاتی کشور خود اعلام می‌کند. این سند برای صادرکننده به معنای سندی است که فروش او در بازارهای خارجی را نشان می‌دهد.

در عملیات با کشورهای ثالث، فاکتور تجاری بین المللی بخشی از اظهارنامه گمرکی است که طبق آن مالیات و عوارض اعمال شده باید در لحظه ورود محصولات به کشور پرداخت شود. در عملیات با کشورهای اتحادیه اروپا، این سند به عنوان یک معامله و اظهارنامه معافیت مالیاتی برای واجد شرایط بودن برای تسویه اولیه مالیات استفاده می‌شود.

این سند توسط صادرکننده تهیه و خطاب به واردکننده و ترخیص کالاهای وارداتی است.

پکینگ لیست (PACKING LIST)

پکینگ لیست نسخه دقیق تر فاکتور تجاری است، اما بدون اطلاعات قیمت. از جمله باید شامل موارد زیر باشد: شماره فاکتور، مقدار و شرح کالا، وزن کالا، تعداد بسته‌ها و علائم و شماره های حمل و نقل.

یک کپی از پکینگ لیست اغلب به خود محموله پیوست می‌شود. و یک نسخه دیگر مستقیماً برای گیرنده ارسال می‌شود تا در بازرسی محموله پس از دریافت کمک کند.

اگرچه برای همه تراکنش ها الزامی نیست، اما توسط برخی کشورها و برخی خریداران الزامی است

این سند توسط صادرکننده تهیه و خطاب به واردکننده، حامل و ترخیص کالاهای وارداتی از گمرک است.

پکینگ لیست (PACKING LIST) اسناد و مدارک حمل بین المللی

چرا پکینگ لیست در اسناد حمل بین المللی مهم است؟

پکینگ لیست به طور کلی حداقل در سه جنبه از فرآیند کسب و کار بسیار مهم است که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد:

• گمرک کشور مبدا و مقصد از پکینگ لیست به عنوان مبنای بسته‌بندی کالا استفاده می‌کند.
• انبارداران گمرک نیز برای صدور قبض انبار به این فهرست نیاز دارند.
• واردکننده باید از تعداد کالا در هر پک اطمینان حاصل کند.

رسید (DELIVERY NOTE)

برگه تحویل یکی از اسناد حمل به همراه تحویل کالا می‌باشد، که در آن توضیحات و مقدار کالای تحویلی ذکر شده‌است. یک کپی از برگه تحویل به عنوان مدرک تحویل به فروشنده یا فرستنده بازگردانده می‌شود.

رسید برای صادرکننده کارکرد دوگانه‌ای دارند: توجیه حذف محصولات از فروشگاه خود و تحویل اعتبار ثابت شده به واردکننده، بنابراین مهم است که وارد کننده نسخه ارائه شده توسط شرکت حمل و نقل را امضا کند.

برای واردکننده، از یادداشت های تحویل استفاده می‌شود تا تأیید کند که کالاهای دریافتی همانطور که در سفارش خرید یا قرارداد درج شده است. برای حامل، سندی است که به عنوان گواهی تحویل کالا استفاده می‌شود.

بارنامه دریایی

Sea Waybill فقط قرارداد حمل را که توسط فرستنده و خط حمل و نقل امضا شده است را مستند می‌کند و دریافت کالا را نشان می‌دهد. این شامل اطلاعات دقیق در مورد بندر کشتی، بندر مقصد، نام کشتی، نام فرستنده، نام گیرنده و آدرس است.

اطلاعات زیر در بارنامه دریایی موجود است:

• نام و آدرس فرستنده
• نام و آدرس گیرنده کالا
• بندر بارگیری
• نام بندر مقصد تخلیه PORT OF DISCHARGE
• هیچ کشتی باری OCEAN VESSEL وجود ندارد
• توضیحات کالا
• تعداد بسته‌ها و وزن و حجم کالایی که باید حمل شود.
• بارگیری کالا در انبار کشتی که با ذکر کلمه ON BOARD مشخص می‌شود.
• ذکر کنید که کرایه در مبدا پرداخت می‌شود یا در مقصد.
• تاریخ بارنامه: در صورتی که بارنامه ارائه شده به بانک متولی اسناد حمل و نقل پس از 21 روز از تاریخ ارسال آن گذشته باشد، این نوع بارنامه قدیمی تلقی می‌شود. و بانک معامله گر طبق ماده 43 آیین نامه واحد اعتبار اسنادی (بدون بروشور مندرج در کتاب اعتبار اسنادی بین المللی 50) از پذیرش آن خودداری می‌کند.

 ادامه: اسناد و مدارک حمل بین المللی

• بهتر است در بارنامه از کلمه SHIPPED استفاده شود که نشان می‌دهد کالای موضوع بارنامه در راه است. و در صورت ذکر عباراتی مانند SINCE SHIPPED یا RECEIVED FOR SHIPMENT، بانک ها از پذیرش این گونه بارنامه ها در اعتبار نامه خودداری کنند. اما طبق مقررات یکپارچه دریافت بارنامه دریایی برای حمل و نقل قابل قبول نیست، مگر اینکه بارنامه را صریحاً درخواست کنند.
• بنابراین بانک ها با توجه به مفاد واحد اعتبار اسنادی از پذیرش بارنامه دریایی دریافتی برای حمل خودداری کنند.
• بنابراین مشخص می‌شود که همین مقررات بین بارنامه دریایی بندر به بندر و حمل مرکب چند طرفه تفاوت ایجاد کرده است و در چند طرفه بارنامه تحویل در واقع برای حمل پذیرفته می‌شود، در حالی که در بارنامه دریایی بندر به بندر، بارنامه برای حمل پذیرفته نمی‌شود، مگر اینکه در متن اعتبار به صراحت ذکر شده باشد.
• در بارنامه قسمتی برای نوشتن نام شخص یا سازمانی وجود دارد که هنگام رسیدن کالا به مقصد باید مطلع شود و با عبارت NOTIFY PARTY مشخص می‌شود.
• اگر کالا بر روی عرشه شود، این موضوع در بارنامه قید می‌‎شود. در مورد اعتبار اسنادی، بانکی که با اسناد حمل و نقل سروکار دارد، طبق مقررات واحد اعتبار اسنادی اتاق بازرگانی بین الملل مجاز به پذیرش چنین بارنامه‌ای نیست، مگر اینکه در متن اعتبار اسنادی به صراحت چنین بارنامه‌ای را پذیرفته باشد.
• اگر بارنامه دریایی نشان دهد که کالا در عرشه کشتی حمل می‌شود، باید توجه داشت که خطرناک ترین نوع حمل و نقل دریایی زمانی است که کالا در عرشه کشتی حمل می‌شود.
• برخی از کالاها مانند تیرآهن به دلیل ماهیتشان باید روی عرشه حمل شوند، علاوه بر این کشتی های کانتینری به دلیل اینکه کالا در کانتینر حامل است، معمولاً روی عرشه حمل می‌شوند.

بارنامه ریلی (Rail bill of lading – CIM)

بارنامه ریلی (CIM) یا بارنامه بین المللی سندی است که تحت کنوانسیون 1980 حمل و نقل بین المللی با راه آهن (COTIF-CIM) تنظیم می‌شود. توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و جزو قراردادهای حمل و نقل ریلی محسوب می‌شود. این سند غیر قابل انتقال است و در هنگام ورود نیازی نیست.

گمرکات ورودی راه آهن در ایران چگونه است؟

• گمرک مرزی رازی
• گمرک مرز جلفا
• گمرک مرز میرجاوه

گمرک مرزی رازی کجاست؟

کالاهایی که از قاره اروپا و از طریق کشور همسایه ما ترکیه حمل می‌شود از مرز رازی وارد کشورمان می‌شود. به این ترتیب 5 نسخه بارنامه صادر می‌شود که یکی از آنها با دریافت کالا توسط شرکت حمل و نقل به صادرکننده در کشور مبدا تحویل می‌شود. این نسخه برای واردکننده کالا ارسال می‌شود و سپس واردکننده کالا می‌تواند پس از تحویل به شرکت حمل و نقل کالای خود را از شرکت حمل و نقل ریلی دریافت کند.

می‌دانید گمرک مرز جلفا کجاست؟

فیلم گمرکی زمانی استفاده می‌شود که کالا از طریق کشورهای اروپای شرقی یا روسیه صادر یا وارد شود. در این صورت بارنامه در ازای دریافت کالا توسط شرکت حمل و نقل ریلی به صادرکننده داده می‌شود و واردکننده می‌تواند کالا را در مقصد ترخیص کند.

گمرک مرز میرجاوه کجاست؟

کالاهایی که از محور جنوبی کشور وارد ایران می‌شود از این گمرک مرزی عبور می‌کند. این گمرک در زاهدان قرار دارد.

اطلاعات زیر باید در بارنامه ریلی درج شود:

1. نام و آدرس فرستنده
2. نام ایستگاه مبدا و مقصد کالا
3. نام و آدرس گیرنده کالا
4. تعیین نوع محصول و مشخصات آن از قبیل تعرفه، ابعاد و ….
5. وزن محصول، مشخصات و تعداد بسته‌ها
6. شماره واگن
7. مشخصات لازم برای گمرک را ذکر کنید
8. هزینه حمل کالا معمولا بر اساس تعرفه ریلی مربوطه می‌باشد که بر اساس وزن کالا، قیمت واحد، تعرفه مربوطه و نرخ مبادله‌ای محاسبه می‌شود. علاوه بر این هزینه های اضافی که به دو صورت پیش کرایه و پس از کرایه پرداخت می‌شود.

هزینه های حمل و نقل ریلی چقدر است؟

هزینه حمل و نقل ریلی عموماً بر اساس نرخ تحریف شده سازمان راه آهن محاسبه می‌شود. مبنای اصلی این قیمت گذاری وزن، قیمت هر واحد، تعرفه مربوط به کالاهای صادراتی و همچنین میزان تسریع در نقل و انتقال کالاهای صادراتی است. البته ممکن است برای تمامی هزینه‌های مذکور هزینه‌های اضافی اعمال شود. پرداخت در حمل و نقل ریلی می‌تواند به عنوان کرایه در مبدا یا پس از کرایه در مقصد طبقه‌بندی شود.

گواهی سلامت در  اسناد و مدارک حمل بین المللی چیست؟

یکی از اسنادی است که برای واردات محصولات غذایی کشاورزی و سایر محصولات از این قبیل تهیه و تنظیم می‌شود. گواهی سلامت در واقع برای اثبات این است که محصول خطری برای سلامت مصرف کنندگان ندارد.

گواهی سلامت با توجه به درخواست کشور مقصد سد و همچنین خریدار کالا یا واردکننده کالا تهیه و تنظیم می‌شود. البته درج استانداردهای بین المللی در این گواهی الزامی است.

گواهی بیمه در اسناد و مدارک حمل بین المللی چیست؟

چنانچه طی مذاکره با فروشنده کالا، واردکننده موافقت کند که مسئولیت بیمه به عهده صادرکننده است، این گواهی ارزشمند خواهد بود. در این گواهی موارد زیر ذکر خواهد شد:

نوع و مقدار کالا
مدت بیمه، مشخصات بیمه گر
مشخصات بسته‌بندی محصول
هزینه بیمه خودرو
حمل کالا و سایر محتویات

گواهی صادرات در اسناد و مدارک حمل بین المللی چیست؟

در برخی کشورها صادرکنندگان ملزم به ارائه اسنادی به نام گواهی صادرات هستند. راهکاری برای جلوگیری از هرگونه مغایرت با قوانین مربوط به صادرات کالا تهیه و تنظیم شده است. صادرکننده ملزم به اخذ مجوز برای صادرات کالای خود است. گواهی صادرات ممکن است در برخی از کالاها گنجانده شود.

اسناد و مدارک حمل بین المللی

در صورت هرگونه سوال و نظر با مجموعه نگار صنعت ماهان تماس حاصل فرمایید.